Hver tid er måltid

Vi har okkupert møterommet i annen etasje på Frederikke sammen med tre representanter for målbevegelsene: Sverre Johnsen, medlem i det nystiftede Blindern høgnorsklag, Tor Guttu, medlem av Riksmålsforbundet og Astrid Sverresdotter Dypvik, leder i Norsk Målungdom. En rengjøringshjelp venter utålmodig med sin bonemaskin utenfor dørene.

Johnsen veiver med armene og legger ut om høgnorskens fortrinn.

– Høgnorsk er det absolutt beste skriftmålet for alle målførene. Det er mer norsk enn både nynorsk og riksmål, riksmål er jo egentlig dansk, sier Johnsen ivrig veivende og møter motbør.

– Riksmålet er basert på dansk skrift og norsk tale, og man kan ikke hoppe bukk over historien, parerer riksmålsmann Guttu.

Diskusjonen løper av gårde uten noen som helst spark bak, språkpolitiske språkmennesker er språkmektige og trenger ikke å uteskes til å komme med sine meninger.

Ordboksslaveri

Dypvik mener at høgnorskinger har et litt annet språksyn enn mållagsmennesker.

– Vi er ikke en klubb for de som vil skrive korrekt, men en språkpolitisk organisasjon som jobber for nynorsk, sier Dypvik og ser på høgnorske Johnsen.

Johnsen overhører rengjøringshjelpens forsiktige bank på dørene og kontrer med at det innenfor høgnorskbevegelsen er større forskjeller enn i de andre skriftmål, siden det kan være ulike syn på hva som er den beste grammatikken.

– Man kan bruke ordbok, men ikke uten å bruke hodet, sier Johnsen.

Nordmenn er målmenn

Målstriden har vore så høglydt i Noreg, og systemet med to nesten like skriftspråk er så spesielt, at nordmenn i utlandet gjerne brukar denne strida som ein del av definisjonen på å vere norsk.

Òg ved Universitetet har striden gått heitt og høgt, men sjølv om alle har ei meining om å få Førelesningskatalogen på nynorsk, er det ifølgje Guttu i ferd med å «normalisere» seg. Dei aller fleste eksamensoppgåvene blir skrevne på eit språk som ligg nært opptil ei moderat bokmålsnorm, på samme måte som det i andre europeiske land berre finst éi skriftnorm.

– Kvifor er eigentleg målsaka så viktig?

– Språket, det målet ein snakkar, er viktig for identiteten, påpeikar Dypvik og viser til språkstriden i land som Irland og Spania.

Guttu og Johnsen nikkar i kor og legg til at språket skil menneske frå dyr og at personleg utvikling står i nært samband med utvikling av språket.

Språkpropaganda

– Det viktigaste er eigentleg at folk vel og at dei er medvetne i vala sine, sjølv om høgnorsk faktisk er det beste valet, propaganderer Johnsen igjen og dreg overberande smil frå dei to andre.

Dypvik på sin side dreg fram nynorskens fortrinn.

– I motsetning til riksmål og høgnorsk er nynorsken tufta på alle dei norske dialektane. Dette gjer den til eit demokratisk og folkeleg språk. Det er berre noko av det som gjer nynorsken verd å kjempe for, seier Dypvik.

Vaskedama bankar på døra og kremtar på utsida.

Dugleik i skuletidi

I eit sovore ordskifte er det uråd å koma utanum sidemålsstilen, som

mange austlendingar hev stridd med og drøymt so vondt um. Når ein veks upp på tjukkaste Austlandet, høyrer ein jamt og samt at nynorsk er spynorsk og heilt meiningslaust. Kvifor må ein i grunn læra seg å skriva i denne målformi?

Dypvik dreg fram skilnaden millom medviten og umedviten målmeistring.

– Ein kan ikkje eit framandt mål fyrr ein kann nytta det. Tenk berre på

skilnaden millom å skyna ein tyskar og hava ei samrøda med honom, segjer

Dypvik.

Guttu gjeng til åtak på nemningi «framandt mål» på sidemålet. Nett av

di nynorsk og bokmål er so like, er det vitlaus bruk av tid at ein skal læra seg å skriva båe.

– Sume kann nog hava gagn av å få skriftleg upplæring i tvo målformer, men det batar ikkje storhopen. Dei fleste elevane tykkjer det er andre og meir gagnlege fag ein kan skaffa seg dugleik i i skuletidi, segjer Guttu.

Ravgalne elevar

Medan skurekona dundrar på dyrri, no må det bonast, slær Johnsen fast at det fyrst og fremst er haldningane hjå elevane som er ravgalne.

Dypvik samtykkjer, og legg til at dei er galne hjå studentane på

Universitetet med.

– På ei vis er det «lov» å ikkje skyna nynorsk, jamvel for mange her på Universitetet. Alle som er tilsette her, hev ei utdaning som hev sett dei i stand til ikkje berre å skyna, men òg å skriva nynorsk, segjer ho.

Nett då ordskiftet er nær ved å bikka yver i ei onnor leid, vågar

skurekjerringi seg inn og hiv oss ut or møteromet.

– Jau, eg kan nytta nynorsk. Men ... byrjar Guttu idet skurekjerringi set i gang bonemaskina og yverdøyver resten.